نورپردازی انسان محور چیست؟

نورپردازی انسان محور (به انگلیسی: Human Centric Lighting ) یکی از جذاب ترین مباحث علمی نورپردازی است که این روزها خیلی از شرکت های مطرح دنیا از آن صحبت می کنند. متخصصان صنعت روشنایی باور دارند، اگر در بسیاری فعالیت ها و صنایع از نورپردازی انسان محور استفاده شود، محیط ها کاربردی تر و جذاب تر به نظر می رسند.

نورپردازی انسان محور نوعی بینش است که علاوه بر جنبه ظاهری نور، بر جنبه های غیر نورپردازی نیز تمرکز دارد. در بحث نورپردازی انسان محور فقط تمرکز بر زیبایی و استانداردها نیست؛ بلکه قصد داریم در این پروسه عملکرد زندگی انسان را بهبود بخشیم و نور و روشنایی را با ساعت بیولوژیک بدن هماهنگ کنیم. این هارمونی باعث می شود که سبک زندگی انسان سالم تر و بهتر شود. قبلا نکاتی را مرتبط با روشنایی استاندارد در محل کار گفتیم که با این مقاله ارتباط دارد. اگر به مطالعه این نکته ها علاقه مندید، مطالعه مقاله آیا نورپردازی محل کار بر سلامت روانی کارمندان اثر دارد؟ را به شما توصیه می کنیم.

نورپردازی انسان محور؛ چگونه نور بر مغز انسان تاثیر می گذارد؟

هدف نورپردازی انسان محور این است که تاثیرات نور بر ذهن ما را با زندگی استاندارد روزانه انسان هماهنگ کند. جالب است بدانید که نور به چند روش بر ذهن ما تاثیر می گذارد. اولین روش همان روشی است که همه با آن آشنا هستیم و در طول شبانه روز بر روی دید ما تاثیر می گذارد. برای مثال نور به شی می تابد و با انعکاس نور از شی ما قادر خواهیم بود محیط اطراف را ببینیم.
یکی دیگر از راه های اثر گذاری نور، تاثیری است که روی سلول های گانگلیونی شبکیه چشم دارد. این سلول ها در هر حالتی در حال دریافت نورهایی با طول موج کم هستند. حتی زمانی که خواب هستید و چشمانتان بسته است این فرایند انجام می شود. اکنون سوال اینجاست که وظیفه این سلول ها چیست؟ سلول های گانگلیون با ساعت بیولوژیک بدن سر و کار دارند و مغز را با ساعات شب و روز هماهنگ می کنند. مهمترین وظیفه ای که ساعت بیولوژیک بدن دارد، ترشح هورمون ملاتونین یا هورمون خواب است. این نکته را فراموش نکنید که ترشح ملاتونین در محیط های تاریک بیشتر از محیط های روشن انجام می شود.

همچنین دیگر تاثیری که نور بر مغز انسان دارد، ترشح کورتیزول یا همان هورمون استرس و اضطراب است. جالب است بدانید ترشح این هورمون یا باعث آرامش می شود و یا موجب تنش، که تمام این موارد به موقعیت مکانی شما بستگی دارد.

نتیجه یک پژوهش جالب در زمینه نورپردازی انسان محور

موسسه ملی اطلاعات بیوتکنولوژی ایالات متحده (NCBI) بیانه ای را صادر کرد که بیماران ICU با کمبود و اختلال خواب دست و پنجه نرم می کنند و باید فکری به حال آنها کرد. طی تحقیقاتی که در این راستا به عمل آمده است، بیمارستان هایی که روش نورپردازی انسان محور را به کار برده اند؛ با شرایط مثبتی مانند بهبود مشکلات خواب بیماران، کاهش استرس و تسریع روند بهبود مواجه شده اند. همچنین موضوع تکنولوژی LED در مراکز اداری، آموزشی و تجاری نتایج بسیار خوبی داده است. به نظر می رسد اگر با همین سبک و روش به سمت جلو حرکت کنیم، علاوه بر اینکه در زمینه فنی پیشرفت می کنیم بلکه با کاهش مصرف انرژی، افزایش طول عمر انسان ها و کیفیت روشنایی مواجه خواهیم شد.

تاثیر نورپردازی نامناسب چیست و نورپردازی انسان محور چه قوانینی را اجرا می کند؟

در بحث نورپردازی انسان محور باید به مناسب و نامناسب بودن نور پرداخت. استاندارد ها و نکات بهداشت نور باید رعایت شوند تا محیطی دلنشین برای مخاطب ایجاد گردد. زمانی که نور نامناسب به محیط زندگی می تابد، باعث ایجاد شرایط سختی مانند سردرد، خستگی بیش از حد چشمان، درد یا کوفتگی بدن می شود. همچنین بر اساس تحقیق روانشناسی که یک شرکت نورپردازی انگلیسی انجام داده، نور نامناسب در درازمدت احتمال افسردگی در کارمندان را افزایش می دهد!
ناگفته نماند که اگر نور مناسبی در دسترس باشد، تاثیرات مثبت خود را خواهد داشت. فقط لازم است بدانیم که نور مناسب آزار و آسیب های نور نامطلوب را نداشته و باعث ایجاد تمرکز بیشتر می شود. همچنین ساعت بدن ما را منظم و برنامه مند می کند. در طراحی نورپردازی انسان محور باید هوشمندانه عمل کرد تا بدن انسان برای ساعات خواب کاملا آماده شود.

آسیب شناسی نور نامناسب

هورمون هایی در بدن ترشح می شوند، همانطور که بر ساعت بیولوژیک بدن تاثیر دارند، نسبت به نور محیط نیز واکنش نشان می دهد. اگر در ساعت بیولوژیک بدن تغییراتی رخ بدهد؛ زمینه بروز بیماری های مختلف، عدم تمرکز و کاهش عملکرد انسان ایجاد می شود.
یکی از مهم ترین دلایل تغییر در ساعت بیولوژیک بدن انسان، نشستن طولانی مدت در مکانی بدون دریافت نور است. زمانی که در مکانی سربسته باشید و برای مدتی طولانی نور خورشید به بدن شما منتقل نشود، ریتم طبیعی بدن تان تغییر کرده و شاهد بروز بیماری های مختلفی خواهید بود. در همین راستا سیستم نورپردازی انسان محور روی کار آمد و سعی دارد تکنولوژی نورپردازی علمی را اجرا کند و هر دو جنبه دیداری و غیردیداری انسان را دخیل کند. این پروسه در آینده ای نزدیک موجب شده انسان از سلامتی بیشتر برخوردار باشد و آسایش مضاعفی را تجربه کند.

آیا به نورپردازی انسان محور باید به عنوان مبحثی جدید نگاه کرد؟

بحث نورپردازی انسان محور مربوط به دهه های گذشته است و تنها امروز شکل نگرفته است. این فرایند در طی رابطه انسان ها با نور شکل گرفته و اکنون در حال تکمیل شدن است. اما جدیدا بسیاری از طراحان دنیا به رعایت کردن آن ترغیب شده اند. زیرا در گذشته تکنولوژی و صنعت نورپردازی آنقدر پیشرفته نبوده است؛ اما در سال های اخیر به علت اختراعات و تولید لامپ های ال ای دی فرایند پیاده سازی نورپردازی انسان محور راحت تر شده است. امروزه سیستم های نورپردازی، روی زندگی انسان تاثیر گذاشته و فضاهای کار و زندگی را پیشرفته تر و کاربردی تر کرده است.

آیا در نظر گرفتن نورپردازی انسان محور از نظر اقتصادی و سرمایه گذاری به صرفه تر است؟

قطعا همینطور است. زیرا این بخش از نورپردازی انسانی به استانداردها و سلامت انسان تاکید دارد و از هرگونه زیاده روی به دور است. زمانی که به هر چیزی در حد استاندارد نگاه کنید، قطعا صرفه جویی در مصرف انرژی و هزینه ها ایجاد شده و بازگشت سرمایه به سمت شما آسان تر خواهد بود. اگر در هر مجموعه ای مراقب سلامت افراد باشیم و در حد توان از عوامل آسیب زا جلوگیری کنیم، بازدهی مجموعه بالا می رود و هزینه های درمان حذف می شوند.

چگونه از طریق نورپردازی انسان محور، روشنایی مناسبی در منزل یا محل کار داشته باشیم؟

جوابی که می توان برای این سوال در نظر گرفت؛ مشورت گرفتن از متخصصین و کارشناسان روشنایی و نورپردازی است. کسانی که به صورت علمی محاسبات نورپردازی را انجام می دهند  و تا به حال پروژه های زیادی به سرانجام رساندند. زیرا آنها مراحل مختلفی را طی کرده و در محیط های مختلف تجربه نورپردازی دارند. امروزه مجموعه های حرفه ای نورپردازی می توانند نورپردازی انسان محور را به خوبی پیاده سازی کنند.

به کارگیری سیستم های روشنایی منطبق با استانداردهای نورپردازی انسان محور

سیستم های LED سعی دارند در مسیری صحیح، نورهای طبیعی شبیه به نور خورشید تولید کند تا بدن انسان دچار اختلال نشود و ریتم طبیعی خود را داشته باشد. رنگ های سفید در تکنولوژی LED به سه دسته بندی (سفید یخی ، سفید گرم و سفید نچرال ) طبقه بندی می شوند. هر چه به جلو حرکت می کنیم با تکنولوژی های هوشمندانه و متفکرانه مواجه می شویم که انسان هدف اصلی آن بوده و سلامت را در اولویت قرار می دهد. امروزه در دنیا اجرای پروژه های نورپردازی و روشنایی منطبق با استانداردهای نورپردازی انسان محور رو به پیشرفت است و طیف گسترده ای از کشورها را در بر میگیرد.

مهمترین مکان هایی که هدف روشنایی انسان محور هستند، کدامند؟

مکان هایی که از سالمندان نگهداری می شود، بهزیستی، آسایشگاهها و بیمارستانها از مهمترین مکان هایی هستند که باید روشنایی انسان محور روی آنها پیاده سازی شود. این روزها تکنولوژی LED به علت سازگاری که با سیستم های هوشمند دارد توانسته به همراه اصول و استانداردهای نورپردازی انسان محور، فضای آنها را ایمن تر و دلنشین تر جلوه دهد.

گروه روشنایی و نورپردازی نورنگار امیدوار است که با افزایش فرهنگ نورپردازی انسان محور ، کشور عزیزمان هم مانند کشورهای پیشرفته دنیا از نتایج خوب این فرایند بهره مند شود.

مطالب مرتبط:

پروژکتور LED و روش های نورپردازی دیوار

تکنیک های نورپردازی باغ ویلا

آیا روشنایی خیابان با حس امنیت جامعه در ارتباط است؟

بهداشت نور چیست؟