روانشناسی نور و نورپردازی حرفه ای ، یکی از نکات مهمِ روانشناسی محیط است.
رعایت نکات روانشناسی نور در نورپردازی فضای باز بسیار اهمیت دارد. نورپردازان و طراحان دکوراسیون خارجی ، روانشناسی نور را یکی از زیر مجموعه های روانشناسی محیط می دانند. آنها تلاش دارند هر فضایی را متناسب با نوع کاربری آن نورپردازی کنند. با این کار محیطی جذاب و دلنشین برای افراد حاضر در آن ایجاد می شود. نورپردازی نما ، نورپردازی فضای سبز و دیواره ها از جمله فعالیت های اثرگذار در روانشناسی محیط (البته در شب) می باشد.
روانشناسی نور چیست؟
روانشناسی نور و روانشناسی رنگ ها زیر مجموعه هایی مهم از روانشناسی محیط می باشند. در مقاله های روانشناسی نور و رنگ ، قصد داریم جنبه روانشناسی را در صنعت نورپردازی بررسی کنیم. بنابراین در اینجا وقتی از روانشناسی رنگ ها صحبت می کنیم منظورمان روانشناسی رنگ نور است.
علاوه بر رنگ نور ، جنبه هایی مانند ( دمای رنگ نور ، شدت نور ، گستردگی پخش نور ، جهت تابش نور و …) در روانشناسی محیط بسیار اهمیت دارد که همگی این مفاهیم را می توان تحت عنوان روانشناسی نور مطالعه کرد.
رنگ ها بر ذهن انسان تاثیر می گذارند.
رنگ هایی که در محیط زندگی انسان وجود دارند تاثیرات مختلفی بر ذهن او می گذارند. رنگ های مختلف رفتار ها و احساسات متفاوتی را در انسان بر می انگیزند.
به همین ترتیب وقتی در یک فضای باز قدم می زنیم، رنگ نور و نورپردازی آن می تواند بر ادراک ما از محیط اثر بگذارد و یا احتمالا حالاتی مانند آرامش ، هیجان زدگی ، خوشحالی ، خستگی یا استرس را در ذهن ما القا کند.
طراح نورپردازی با استفاده از روانشناسی نور می تواند حالات مختلفی در مخاطب ایجاد کند.
نور علاوه بر تاثیرات روانی ، تاثیرات بیولوژیکی هم دارد. نور بسته به ( دمای رنگ نور و شدت آن ) می تواند حتی بر خوابیدن ما انسانها تاثیر بگذارد و آنرا راحت تر کند یا مختل کند. به همین ترتیب چندین ریتم مختلف بدن و واکنش های زیستی آن می توانند از نور تاثیر بپذیرند.
دانشمندان در تحقیقات مختلف نشان داده اند که با استفاده از تکنیک های روانشناسی نور در معابر عمومی و فضای باز ، می توان بر ذهن مردم جامعه تاثیر گذاشت.
نورپردازی حرفه ای می تواند اضطراب را در بین افراد اجتماع تا حدی کاهش دهد و یا اینکه افراد دپرس را به مرور زمان مداوا کند.
یک جامعه شاد و پر انرژی استعداد زیادی برای پیشرفت دارد.
جامعه شناسان به خوبی می دانند که یک جامعه شاد و پرانرژی ، استعداد زیادی برای پیشرفت خواهد داشت. راچل و استفان کاپلان دو داشنمند روانشناسی در آمریکا هستند. آنها قبلا استاد دانشگاه میشیگان بودند. این دو دانشمند تحقیقاتی در زمینه روانشناسی محیط و روانشناسی نور انجام داده اند که ما هم در سلسله مقالات روانشناسی نور ، به برخی از نتایج تحقیق آنها رجوع کرده ایم.
وقتی در یک محیط جدید قرار می گیریم ذهنمان سعی می کند آنرا با مکان هایی که قبلا دیده ایم تطبیق دهد.
سیستم شناخت ذهنی انسان هنگامی که در یک محیط جدید قرار می گیرد سعی می کند آن محیط را با یکی از مکان هایی که قبلا دیده تطابق دهد. این کار غریزی باعث می شود که محیط را بهتر و سریعتر درک کند و ترس و اضطرابِ بودن در یک جای ناشناخته از میان برود.
حتی این محیط جدید ممکن است ما را به یاد یکی از اسباب بازی های دوران کودکی بیاندازد یا یکی از ساختمان هایی که چند هفته پیش برای دقایقی آن را دیده بودیم. به هرحال مغز با پیداکردن یک مورد قبلیِ مشابه، خود را با محیط جدید سازگار خواهد کرد.
هنر یک دکوراتور و طراح نورپردازی این است که به مخاطب کمک کند تا احساس تعلق بیشتری نسبت به محیط داشته باشد.
نورپردازی و روانشناسی نور ، در این لحظه وارد ماجرا می شود. زمانی که مغز ، با اشتیاق تلاش دارد نمونه مشابه قبلی را پیدا کند. با نورپردازی حرفه ای می توان قسمت هایی از نما و ساختمان ، فضاهای مهم ، رنگها و نقش های دیوار و متریال به کار رفته در ساخت نما و دیواره ها را پرررنگ تر و نمایان تر کرد.
برای مثال یک دیوار آجری قرمز سوخته ، با نورپردازی هاله ای ممکن است مخاطب را به یاد یکی از کافه هایی بیاندازد که اکثرا به آنجا میرود. یا یک نقاشی روی دیوار که با نور موضعی نورپردازی شده ، ممکن است ذهن مخاطب را به سمت یکی از بستگان خود هدایت کند.
بنابراین یکی از هنر های دکوراتور و طراح نورپردازی این است که با استفاده از تکنیک های روانشناسی نور ، به مخاطبان کمک کند تا بتوانند بیشترین ارتباط را با ساختمان ، نما ، فضای باز و فضای سبز و اشیا و نقش های موجود در آن برقرار کنند. علم دکوراسیون خارجی (Outdoor Design) توجه ویژه ای به نورپردازی نما و فضای سبز دارد.
طراح نورپردازی باید با استفاده از تکنیکِ روانشناسی نور ، مخاطبان و مشتریان کسب و کار را جذب کند.
نورپردازی فضای خارجی برای صاحبان کسب و کار اهمیت بیشتری می یابد. روانشناسی نور یک ابزار است که می تواند به طراح نورپردازی کمک کند تا مخاطبان و مشتریان یک سازمان ، واحد تجاری یا کسب و کار را هیجان زده و کنجکاو کند و آنها را به سمت سازمان جذب نماید.
به کارگیری روانشناسی نور و روانشناسی رنگ در طراحی نورپردازی (و به خصوص در نورپردازی نما ) باعث می شود افراد با محیط بیشترین ارتباط را برقرار کنند.
مدیران هر سازمان کانال های مختلفی برای ارتباط با مشتری دارند. آنها روش هایی هم برای تاثیر گذاری و ترغیب مخاطب سازمانشان دارند. بر انگیختن مخاطب و ایجاد بخشی از این احساسات ارزشمند می تواند به وسیله یک نورپردازی حرفه ای صورت گیرد. به همین دلیل است که هنگام شب ، نورپردازی یکی از اثرگذار ترین عوامل در روانشناسی محیط محسوب می شود.
در میان متخصصان توصیف رنگ ها با مشخصات علمی همراه است.
وقتی می خواهیم به صورت تقریبی و با چشم غیر مسلح یک رنگ را توصیف کنیم ممکن است چند نوع توضیح مختلف برای بیان دقیق تر آن رنگ داشته باشیم . مثلا آبی فیروزه ای ، آبی خالص یا آبی نفتی . در حالیکه همه این موارد زیرمجموعه رنگ آبی هستند.
در علم رنگ شناسی و طراحی رنگ همه این توصیفات با کد رنگی و به صورت دقیق تر و علمی تر بیان می شود.
شکل بالا نمونه ای از تنوع رنگ ها با ذکر کد رنگی آنها است. به این ترتیب میلیون ها رنگ مختلف وجود دارد که بشر می تواند آنها را بسازد. چشم انسان های عادی احتمالا متوجه تفاوت رنگ های نزدیک به یکدیگر نخواهد شد اما متخصصان به خوبی میزان تفاوت آنها را درک می کنند.
رنگ نور در نورپردازی هم مشخصات علمی دارد.
در علم نورپردازی هم تجهیزات سخت افزاری را برای تولید یک نور با رنگ و شدت خاصی طراحی می کنند. یک پروژکتور ال ای دی سفید می تواند در ده ها رنگ (طیف سفید) ساخته شود.
پروژکتور LED رنگی هم در رنگهای مختلفی از یک طیف طراحی می گردد (مثلا سبز خالص یا سبز فیروزه ای که البته همه این رنگها مشخصات دقیق و کد رنگی دارند). یک پروژکتور RGB می تواند 32 هزار رنگ مختلف تولید کند ( نور قرمز ، نور آبی ، نور سبز و انواع ترکیبات آن).
پروژکتور ال ای دی و چراغ ال ای دی بهترین ابزار های نورپردازی هستند که تا به حال به دست بشر ساخته شده است.
امروزه پروژکتور ال ای دی و انواع دیگر چراغ ال ای دی تبدیل به ابزار های رایج نورپردازی فضای خارجی شده است. طراح نورپردازی با به کاربردن این محصولات می تواند نور با رنگ های مختلف (رنگ ها و دمای رنگ مختلف) را به محیط خود بتاباند. همچنین در هر چراغ ال ای دی امکان محاسبه دقیق پخش نور و زاویه تابش وجود دارد (مثلا نور موضعی و متمرکز یا نور هاله ای کم رنگ) .
این ویژگی ها باعث شده است بسیاری از طراحان و دکوراتور ها به استفاده از پروژکتور ال ای دی روی بیاورند. البته استفاده از پروژکتور ال ای دی مزیت های دیگری هم دارد که می توانید آنرا جداگانه در مقاله تفاوت های پروژکتور ال ای دی با پروژکتور متال هالید مطالعه کنید.
در مقالات بعدی روانشناسی نور با گروه روشنایی و نورپردازی نورنگار همراه باشید.
در مقالات بعدی روانشناسی نور و روانشناسی رنگ ها ، مولفه های نور را بیشتر می شناسیم و اثرات روانی هر رنگ نور را بر مغز انسان بررسی می کنیم. با ما همراه باشید.
