روانشناسی نور و نورپردازی

در مقاله روانشناسی نور و رنگ 1 ، روانشناسی نور را تعریف کردیم. همچنین آنرا به عنوان یکی از زیر مجموعه های مهم روانشناسی محیط ارزیابی کردیم و گفتیم که رنگ نور های مختلف ، اثرات متفاوتی بر ذهن انسان دارند. به این نتیجه رسیدیم که در فضای باز می توان از اصول روانشناسی نور برای اثرگذاری بر ذهن مخاطب استفاده کرد. البته می دانیم که این کار بر عهده طراح دکوراسیون خارجی و یا طراح نورپردازی است. آنها باید برای طراحی های خود از اصول علم دکوراسیون و روانشناسی نور به خوبی استفاده کنند.

در ادامه به نتایج تحقیقات پروفسور کاپلان در روانشناسی نور اشاره نمودیم. برخی از آثار رنگ نور بر ذهن انسان و واکنش های زیستی او را مورد مطالعه قرار دادیم. گفتیم نورپردازی ال ای دی بهترین تکنولوژی روشنایی و نورپردازی در تاریخ بشر است. تنوع چراغ ال ای دی به حدی است که می تواند به عنوان ابزاری کارآمد در اختیار طراح دکوراسیون و نورپردازی قرار گیرد. در آخر نیز گفته شد که رنگ ها و مخصوصا رنگ نور ها از دید متخصصان کد بندی و طبقه بندی فنی دارند.

اهداف اصلی مقاله‌ی روانشناسی نور و رنگ 2

در مقاله روانشناسی نور و رنگ 2 ، کمی از تاریخ خلق نور های رنگی می گوییم. سپس می خواهیم فلسفه وجودی هر رنگ ، معنی آن و اثری که بر ذهن انسان می گذارد را بررسی کنیم. در نهایت برای کسانی که به علم نورپردازی و دکوراسیون علاقه دارند ، به روش ساخت رنگ ها اشاره می نماییم.

مختصری از روند تکامل نور های رنگی و نورپردازی ال ای دی

نیوتن فیزیکدان مشهور بریتانیایی ، در آزمایش تجزیه نور سفید دریافت که اگر نور سفید از منشور بگذرد رنگ هایی قابل رویت را تشکیل می دهد. در آزمایش نیوتون هر رنگ از یک طول موج منحصر به فرد تشکیل شده بود. او دریافت که با ترکیب رنگ نور های بدست آمده می توان رنگ های جدیدی بدست آورد. مثلا نور با رنگ آبی و رنگ سبز در ترکیب با یکدیگر رنگ فیروزه ای را می سازند. به رنگ هایی که از ترکیب دو رنگ دیگر به دست آمده اند رنگ ترکیبی می گویند.

همچنین رنگ هایی وجود دارند که در صورت ترکیب شدن خنثی شده و نور سفید ایجاد می کنند. مثلا زرد و ارغوانی . نام این رنگ ها رنگ های مکمل است. سال ها بعد بشر با سوزاندن مواد شیمیایی و سوخت های مختلف توانست به نور با رنگ های مصنوعی (ساخته دست بشر) دست یابد. او حتی با اختراع شیشه های رنگی، توانست کمی پیشرفته تر از قبل رنگ نور را کنترل کند.

چرخه اکتشافات بشر تا جایی رسید که با تولید لامپ رشته ای و چراغ گازی بتواند تعداد محدودی از رنگ نور ها را برای طولانی مدت (یک سال) داشته باشد. البته نورپردازی و روانشناسی نور به مفهوم گسترده فعلی و کاربرد آنها برای هر رنگ نور سال ها بعد مطرح شد.

مدتی پس از اختراع ال ای دی توسط دانشمندانی که روی نیمه هادی ها کار می کردند، بشر می توانست هر رنگ مورد علاقه اش را بسازد. چراغ ال ای دی دوام بیشتر و مصرف برق بسیار پایین تری داشت. با پیشرف تکنولوژی ساخت نیمه هادی ها ، چراغ ال ای دی به حدی از تکامل رسید که تقریبا در اکثر پروژه های نورپردازی از آن استفاده شد.

به همین دلیل است که گروه تولیدی و نورپردازی نورنگار در بیشترِ مقالاتِ وبسایت ، بحث پروژکتور ال ای دی و انواع دیگر چراغ ال ای دی را مطرح می کند و از جنبه های مختلفِ مهندسی ، روانشناسی و هنری به بررسی آن می پردازد.

یادآوری یک نکته مهم از سیستم بینایی

از آنجایی که سلسله مقالات روانشناسی نور را برای علاقه مندان به نورپردازی و دکوراسیون می نویسیم، یادآوری نکته ای از نورپردازی خالی از لطف نخواهد بود. همانطور که می دانید سیستم بینایی انسان ، هر جسم رنگی را به وسیله ی بازتاب نور تشخیص می دهد. نور هایی که در محیط به آن جسم تابیده شده و سپس بازتاب نور آن جسم به شبکیه چشم می رسد.

رنگ ها را با این فرض به اجسام نسبت می دهیم که آنها در محیطی زیر نور سفید خالص (نور طبیعی) قرار گرفته اند. جالب است بدانید که حتی اجسامی که زیر نور لامپ رشته ای هستند ، رنگشان قرمزتر به نظر می رسد. همچنین برای محیطی که با لامپ گازی روشن شده است رنگ اجسام با رنگ اصلی آنها تفاوت خواهد داشت.

ال ای دی با دمای رنگ سفیدِ طبیعی ، نرمال ترین نور سفید را دارد.

در نورپردازی ال ای دی اگر بخواهیم رنگ محیط و اشیای درون آن واقعی به نظر برسد ، باید از ال ای دی سفید طبیعی ( Natural white LED ) استفاده نماییم. یکی از مزیت های پروژکتور ال ای دی و دیگر انواع چراغ ال ای دی این است که می توان آنها را به صورت سفارشی و در طیف وسیعی از رنگ نور تولید کرد.

حرفه ای ها بوسیله چراغ ال ای دی رنگی ، فضاهای شگفت انگیزی در شب ایجاد می کنند.
اگر در دکوراسیون فضای خارجی ، از نورپردازی با نور های رنگی استفاده می کنید دقت کنید که رنگ سوژه نورپردازی ، رنگ تابیده شده به آنرا خنثی نکند. زیرا در این حالت نورپردازی به چشم نمی آید. همچنین زمینه های سفید و خاکستری ( مخصوصا سیمانی و سنگ متخلخل ) یکی از جذاب ترین سوژه هایی است که در نورپردازی نما و نورپردازی فضای باز وجود دارد. زمینه های روشن متمایل به سفید (در صورتی که براق نباشند) نور رنگی را به خوبی جذب می کنند.

هر رنگ اثر متفاوتی بر ذهن انسان دارد.

همانطور که شما هم تجربه کرده اید اثر رنگ ها بر اشخاص مختلف تا حدودی فرق دارد اما بعضی از تاثیرات آن معانی یکسانی بین مردم جهان دارند. طیف رنگ قرمز (رنگ هایی که در این طیف قرار می گیرند) طیف رنگ گرم نام دارند. رنگ های گرم می توانند مفاهیمی گسترده (مانند احساسات گرم و صمیمانه تا احساس خشم و عصبانیت) را در ذهن مخاطب القا کنند.

آبی ، فیروزه ای ، سبز و ارغوانی رنگ هایی هستند که در طیف رنگ سرد بررسی می شوند. این رنگ ها معمولا آرامش بخشند اما گاهی نیز احساس یکنواختی و بی تفاوتی را القا می کنند. اما کسانی که نورپردازی می کنند یا به روانشناسی محیط و روانشناسی نور اهمیت می دهند باید درک عمیق تری نسبت به رنگ ها داشته باشند.

روانشناسی رنگ قرمز و نور قرمز

رنگ قرمز بسیار هیجان انگیز است. قرمز رنگی گرم است و این گرما و هیجان را در ذهن مخاطب القا می کند. مصریان باستان و چینی ها ، از رنگ قرمز برای تحریک بدن و ذهن استفاده می کردند. رنگ قرمز علاوه بر اینکه القا کننده ی احساس شور و هیجان است می تواند خشم و عصبانیت را تحریک کند. در نورپردازی و دکوراسیون ، رنگ قرمز و نور قرمز را برای القای این مفاهیم به کار می برند: عشق ، مهربانی ، گرما و صمیمیت ، راحتی ، انرژی و هیجان ، شدت ، دوستی ، رهبری و البته کاربرد هشدار و خطر.

اگرچه هرکدام از حالات روانی فوق را باید با تنظیم میزان وسعت قرمز نسبت به دیگر رنگ های محیط ایجاد کرد اما تجربه نشان داده است که استفاده از رنگ قرمز به مهارت بالایی نیاز دارد. بر مبنای اصول روانشناسی نور و روانشناسی رنگ، نمی توان از رنگ قرمز به عنوان رنگ قالب محیط استفاده کرد (مگر در مواردی خاص).

قرمز بر ساعت داخلی بدن تاثیر می گذارد.

قرمز علاوه بر تاثیراتی که از جنبه روانشناسی نور دارد، می تواند بر ساعت داخلی بدن نیز تاثیر بگذارد. نور قرمز و رنگ قرمز اگر هوشمندانه استفاده شوند می توانند سلامت ذهن را بالا ببرند. هنگام عصر این رنگ ترشح ملاتونین (هورمون تنظیم کننده چرخه خواب و بیداری) را افزایش می دهد. با این روند، خواب راحت تر و با کیفیت تری داریم و خواب بهتر باعث سلامت ذهن است.

در صنعتِ ال ای دی و نورپردازی چگونه به رنگ نور قرمز می رسیم؟

قرمز یکی از سه رنگ اصلی است و ال ای دی تک رنگ قرمز با انواع دمای رنگ تولید می شود. جالب است بدانید که امروزه ال ای دی هایی با انواع مختلف رنگ نور وجود دارند.

یکی از خوبی های پروژکتور RGB و چراغ RGB این است که می توان با آنها شدت ( Saturation ) رنگ نور را تعیین کرد. برای مطالعه بیشتر در مورد پروژکتور RGB ال ای دی می توانید به مقالات زیر مراجعه کنید:

مقایسه ی پروژکتور ال ای دی RGB و تک رنگ
با پروژکتور ال ای دی RGB چه رنگهایی می توان ساخت؟
سیستم نورپردازی DMX چیست؟
مقایسه ی دو سیستم نورپردازی RGB-DMX , RGB

در مقالات بعدی روانشناسی نور و روانشناسی محیط با گروه روشنایی و نورپردازی نورنگار همراه باشید.

در مقالات بعدی روانشناسی نور و روانشناسی رنگ ها ، با انواع دیگر رنگ ها و اهمیت آنها در دکوراسیون و روانشناسی محیط آشنا می شویم. با ما همراه باشید.