خیرگی چیست؟ بررسی خیرگی در نورپردازی

خیرگی یا Glare یک پارامتر قابل اندازه گیری برای پروژه های نورپردازی و روشنایی محسوب می شود. وقتی می گوییم فلان پروژه خیرگی زیادی دارد، یعنی یک ویژگی بد نورپردازی دارد و یکی از اصول اولیه مهندسی نور در آن پروژه رعایت نشده است.
خیرگی به دلیل روشنایی بیش از حد و تراکم نور در یک ناحیه ایجاد می شود. خیرگی بالا در یک پروژه علاوه بر ناخوش آیند بودن، تاثیر نامناسبی بر سیستم بینایی داشته و سوزش چشم را در پی دارد. خیرگی بیش از حد در مدت طولانی می تواند ذهن را هم تحت تاثیر قرار داده و راندمان مغز را پایین آورد.

خیرگی و دسته بندی های مختلف آن

قبلا دیدیم که نور مناسب و استاندارد باید آرامش دهنده باشد و از نظر دیداری برای مخاطبان محیط دلنشین باشد. در علم نورپردازی پدیده Glare بر دو دسته استوار است: خیرگی محدود کننده و خیرگی آزار دهنده. در ادامه به بررسی تخصصی این موارد می پردازیم. از اینکه با شرکت نورپردازی نورنگار همراه هستید، ممنونیم.

تعریف خیرگی محدود کننده (Disability Glare)

خیرگی محدود کننده باعث بوجود آمدن هاله ای مجازی از نور در شبکیه چشم می شود. خیرگی محدود کننده در اثر نور مزاحم محیطی که با شدت زیاد و در زاویه تند به چشمان ما بتابد، بوجود می آید. برای برطرف کردن این مشکل باید بین منبع نور و خط دید زاویه مناسب ایجاد کنیم.

برای مثال نوربالای ماشین هایی که در هنگام شب در یک بزرگراه تاریک در آینه ماشین می بینیم، نمونه ای از خیرگی محدود کننده می باشد. در نورپردازی محیط هم، چیدمان ناشیانه پروژکتور های محیط موجب آزار و اذیت و خیرگی محدود کننده خواهد شد.
شرکت های پیمانکار نورپردازی باید دقت داشته باشند که برای پروژه های خود از پروژکتور نورپردازی با رفلکتور مناسب برای ابعاد محیط استفاده کنند تا خیرگی محدود کننده حذف شود و یا به حداقل مقدار ممکن برسد. در خیرگی محدود کننده ، معمولا کوری موقت هم داریم!

تعریف خیرگی آزاردهنده (Discomfort Glare)

در این نوع از خیرگی به اندازه محدود کننده مشکل ایجاد نمی شود. نمونه ای از خیرگی آزاردهنده، قرار گرفتن در زیر نور آفتاب بیش از حد می باشد. البته در نظر داشته باشید که نگاه کردن لحظه ای به آفتاب و با چشم غیر مسلح، نمونه بارزی از خیرگی محدود کننده محسوب می شود. نمونه دیگری از خیرگی آزار دهنده که همه ما کم و بیش با آن آشنا هستیم، خیرگی ناشی از چراغ های خیابانی در فضای شهری بسیار تاریک است. برخی از انواع چراغ خیابانی که در ازتفاع پایین نصب می شود و زاویه نصب آن استاندارد نیست موجب بروز خیرگی آزاردهنده خواهد شد.

برای برطرف کردن خیرگی در فضای سرپوشیده چه روش هایی وجود دارد؟

خیرگی اثرات نامطلوب و خسته کننده ای بر چشم و ذهن دارد و باید با رعایت برخی نکات طراحی و نورپردازی این اثرات را به حداقل برسانیم. به عنوان مثال برای فضاهای بسته می توانیم از منبع نور ال ای دی (به جای لامپ های رشته ای قدیمی) استفاده کنیم. با این روش نور تعدیل شده تری داریم که به جای تابیدن به همه جهت ها و افزایش خیرگی، به طور مناسبی به سمت هدف روشنایی و نورپردازی می تابد.
در هنگام نصب چراغ ها در نظر داشته باشید که ارتفاع نصب چراغ ها نیز بسیار مهم است. نکته مهم دیگر این است که زمینه منبع روشنایی از رنگ روشنی داشته باشد تا درخشندگی لامپ به صورت یک سطح بزرگ در آید (و نه یک نقطه نورانی شدید که موجب خیرگی بشود)
در مهندسی نور یک فضای بسته باید توجه شود که رنگ دیوار ها را همیشه از رنگ سقف تیره تر میگیریم و رنگ کف را از رنگ دیوار ها تیره تر انتخاب می کنیم تا ضرایب بازتاب محیط بهتر و استاندارد تر باشد.
اجسام براقی که باعث بازتاب نور و ایجاد خیرگی می شوند باید تا حد امکان از جلوی چشم برداشته شوند و یا با متریال هایی که موجب حذف براقی میشوند پوشیده شوند.
جالب است بدانید که حذف خیرگی در فضای بسته و سرپوشیده بسیار سخت می باشد و نیازمند راهکارهای تجربی و عملیاتی مختلف است. برای این کار می توانید از متخصصان نورپردازی کمک بگیرید.

برای برطرف کردن خیرگی در فضای شهری و معابر عمومی چه روش هایی وجود دارد؟

خیرگی یکی از مشکلات شهرهای شلوغ و متراکم است. خیرگی موجب می شود که از یک سو دید عابران پیاده مختل شود و از سوی دیگر رانندگان با مشکلات بینایی لحظه ای (محو شدن عابران از دید راننده) مواجه شوند. بنابراین وجود خیرگی در معابر عمومی، می تواند یک موضوع بسیار خطرناک و حادثه آفرین باشد.

در معابر عمومی برای اینکه میزان خیرگی را بسنجیم اول باید مقدار درخشندگی خیابان را محاسبه کنیم. برای این کار باید ضریب انعکاس سطوح مختلف را در نظر داشته باشیم و با توجه به شار نوری چراغ های خیابانی و میزان انعکاس دهندگی نور از محیط به مقدار خیرگی پی ببریم.
حتی الامکان باید از رنگ های مات و تیره تر برای رنگ آمیزی المان های خیابان استفاده شود و از چراغ خیابانی ال ای دی به جای چراغ خیابانی متال هالید استفاده شود. چراغ خیابانی ال ای دی به دلیل قابلیت تنظیم زاویه تابش نور، خیرگی بسیار کمتری دارد و اتلاف نور هم در آن کمتر است.
باید برای روشنایی معابر عمومی از پروژکتور ال ای دی یا چراغ خیابانی ال ای دی با رفلکتور ها و لنز های مناسب استفاده کنیم.
همچنین در انتخاب دمای نور باید توجه کنیم که نور سفید یخی خیرگی بسیار بیشتری از نور گرم دارد. از نور سفید یخی برای روشنایی بیلبورد های تبلیغاتی استفاده می گردد.