بهداشت نور Light Health
بهداشت نور به بررسی اثرات مثبت و منفي انواع نور ها و نورپردازی ها بر روي محيط زيست، بدن انسان و سایر موجودات زنده می پردازد. از آنجایی که نور با متریال گوناگون و روش های متعددی تولید می شود، می تواند اثرات مختلفی بر روی انسان ها و انواع گونه های جانوری و گیاهی داشته باشد.
اين روند اثرگذاری، روحی و جسمی است. بهداشت نور به اندازه ای گسترده و قابل تامل است که در عصر مدرن امروز هر بخش آن به طور مستقل مورد بررسی قرار گرفته و اثرات نورهای گوناگون بر روی گیاهان و گونه های جانوری به صورت کاملا حرفه ای و علمی مورد بررسی قرار می گیرد.
جالب است بدانید که نور حتی می تواند بر پوست و گوشت و استخوان هم اثر بگذارد. فعالان این حوزه، عمدتا موضوع بهداشت نور و آلودگي نور را با هم به چالش می کشند و مورد بررسی قرار می دهند؛ اما شرکت نورنگار اسپادانا در این مقاله قصد دارد به بررسی بهداشت نور و تاثیرات آن بر روی انسان ها و محیط زیست بپردازد.
بهداشت نور و تاثیرات نور بر روی سیستم داخلی بدن
نتایج تحقیقات و آزمایشات متعدد انجام شده در زمینه ی بهداشت نور نشان می دهد که بدن انسان در طول روز از طریق تابش نور خورشید، نور آبي و اشعه ی UV (یا اشعه فرابنفش) را دریافت می کند. این دو در میان سایر طیف های نوری بیشترین حد انرژی را دارا می باشند. برای بدن انسان، تعادل در میزان دریافت اشعه فرابنفش خیلی مهم است. فرابنفش عاملی است که پوست انسان را تحریک می کند تا ویتامین D را برای بدن تولید نماید. البته میزان زیاد این اشعه می تواند سرطان زا باشد و برای چشمها بسیار مضر است.
از آنجایی که رشد سلولهای بدن انسان تنها در طول روز جریان دارد و هيچ گونه توليد مثل سلولی در ساعات شبانه صورت نمي گيرد، سیستم داخلی بدن روزانه از این اشعه های تابشی توسط خورشید استفاده می کند و لازم است که شب هنگام از تابش اين اشعه ها بر بدن جلوگیری شود.
جالب است بدانید که رشد سلولهاي سرطاني نيز به همین منوال انجام می شود؛ تنها با این تفاوت که رشد سلولهای سرطانی، 2 تا 3 برابر سریعتر از رشد سلولهاي عادي بدن می باشد.
پس روند تابش نور در طول شبانه روز به شدت بر روی رشد سلولهاي بدن انسان و به خصوص سلول های سرطانی تاثیرگذار است.
انواع تاثیر نور
در مبحث بهداشت نور ، تاثیر نور بر روی بدن انسان را به دو صورت کلی بیولوژیکی و دیداری مورد بررسی قرار می دهند.
اثرات بيولوژیکی نور (biological)
اثرات بیولوژیکی نور به طور کلی تنظیمات بدن انسان را تحت تاثیر قرار می دهد و به طور همزمان اثرات مثبت و منفي فراوانی را بر روی فیزیک بدنی و روحیات و خلقیات انسان به همراه دارد.
اثرات ديداري نور (visual)
این نوع از تاثیر نور نیز از طريق چشم و به دستور مغز رویت و تشخيص اشیا را در پی دارد. سیستم بینایی در بدن انسان، هر جسم موجود در فضا را به وسیله بازتاب نور تشخیص می دهد. نور محیط به اجسام تابیده می شود و اجسام آن نور را به سمت چشمان ما بازتاب می دهند.
به این ترتیب تصویری از جسم روی شبکیه چشم ما ایجاد شده و ما آن جسم و رنگ آن را تشخیص می دهیم. ما رنگ های اجسام را با این فرض به آنها نسبت می دهیم که زیر نور سفید طبیعی یا Natural Withe Light قرار گرفته باشند. رنگ اجسام حتی زیر نور لامپ های رشته ای هم مقداری قرمز تر از حالت اصلی جلوه می کند.
چگونگی تولید ملاتونین در بدن و ارتباط آن با بهداشت نور
تعادل شبانه روزي بدن به وسیله ی هورمونی به نام ملاتونین (Melatonin) تنظیم می شود. فعالیت بدن در طول روز و ریلکسی و آرامش آن به هنگام شب بستگي شدیدی به تنظيمات هورمون ملاتونين دارد.
هنگام شب و به ویژه در ساعات خواب شبانه، قرار گرفتن در برابر تابش نور می تواند باعث جلوگيري از توليد ملاتونین شده و ریتم فعالیت های بدن را مختل کند. در این بخش از مقاله می خواهیم به روند تولید هورمون ملاتونین در بدن و ارتباط آن با مبحث بهداشت نور می پردازیم.
پژوهشی بر سلول های دریافت کننده نور و داستان ملاتونین
در سال 2002 دانشمندان و پژوهشگران دریافتند که سلولهاي دريافت کننده نور در بدن (که سلول های بسیار حساسی نسبت به نور می باشند) در شبکیه ی چشم قرار دارند. نوری که در این محدوده از طول موج قرار دارد، نور ضعیفی محسوب می شود.
توجه داشته باشید که با تابش نور و دريافت آن به وسیله ی شبکیه ی چشم که لایه ای حساس به نور می باشد، جریان الکترومغناطیسی نور به یک پیام عصبی تبدیل شده و از طریق عصب بینایی به مغز ارسال می گردد. اطلاعات ارسالی از شبکیه به مغز به همراه سیگنالهایی از سایر قسمت های بدن به ناحیه ای از هیپوتالاموس ارسال می شوند. در نهایت اين ناحيه با تنظيم ترشح هورمون ها بخصوص هورمون ملاتونین، توليد مثل سلولهای بدن و تعادل فعالیت های شبانه روزي بدن نظیر خواب و بیداری را کنترل می کند.
ملاتونین در قسمت کوچکی از مغز به نام غده صنوبری تولید می شود و وظیفه اش تنظیم چرخه خواب و بیداری است.
می توانیم بهداشت نور را از منزل خودمان آغاز کنیم.
این بخش از مطالعات بهداشت نور روند چگونگي ترشح هورمون ملاتونين در بدن و میزان تاثیرپذیری آن از تغييرات نور و روشنایی محیط در طول شبانه روز را نشان می دهد. این عملیات مستقیما بر روی فعالیت ها و تنظیمات بدن اثر می گذارند. اهمیت و ضرورت مسائل ذکر شده به اندازه ای است که ما را بر آن می دارد که نور هاي مصنوعي تولیدی در شب را کاهش دهیم و حتی الامکان منابع تولید نور را کنترل نماییم.
جالب است بدانید که دانشمندان حتی نور پس زمینه سفید LCD موبایل و لپ تاپ را عامل ایجاد اخلال در ترشح ملاتونین می دانند. لذا توصیه می شود، شب هنگام حداقل تا یک ساعت قبل از خواب شبانگاهی، از وسایل بصری استفاده نشود یا اینکه آنها را در حالت Night Mode تنظیم کنیم. با این روال تاثیر آنها کمتر خواهد بود.
مطالب بیان شده نشان می دهند که روشنایی می تواند در ترشح هورمون ها و تنظيمات بدن و همچنین به تعادل رساندن فعالیت های شبانه روزی بدن نقش تاثیرگذاری را ایفا کند. دقت داشته باشید که سایر محرک ها نظیر درجه حرارت و صدا پس از نور و در درجه ی دوم قرار می گیرند. لذا اهمیت و ضرورت آشنایی کامل با مبحث بهداشت نور امری واضح و ضروری به نظر می رسد.
چشم انسان حساسیت زیادی نسبت به طیف مرئی نور دارد.
نکته ی قابل توجه ديگر اینکه چشم انسان حداکثر حساسيت را نسبت به طول موج نور مرئی دارد و این نور تعادل و تنظیمات بدن را تحت تاثیر قرار می دهد. جالب است بدانید که حداکثر حساسيت بدن نسبت به نور در گستره ی طول موج آبي – سبز روی می دهد، با این حال سایر طول موج های طیف نور نظیر مادون قرمز و فرابنفش نیز بر روی سلولهای شبکیه ی چشم تاثيرگذار می باشند. بنابراین نکته ی اساسی در چالش مربوط به مسائل بهداشت نور این است که چگونه می توان مقدار نور دریافتی بدن را کنترل کرد.
بهداشت نور و راهکار های کنترل نور محیط
نور به دو طریق وارد بدن می شود. یکی از طريق نور مصنوعی و داخلي در ساختمان های مسکونی و شرکت و… و دیگری به وسیله ی نورهای خارجي که عمدتا محيط های عمومی مانند فضای سبز و خیابان ها را شامل مي شود. جهت کنترل درصد توليد ملاتونين در فضای بسته، مي توان از وسایل نورپردازی مرغوب و باکیفیت بهره گرفت و همچنین زمان کار و زمان قرار گرفتن در معرض نور را به خصوص در هنگام شب به درستی تنظیم کرد؛ اما کنترل نور در فضای باز و محـيطِ خارجي که سازمان های دیگری مسئولیت آن را بر عهده دارند کار دشواری است.
ارگان های جهانی راهکارهای متعددی را جهت کنـترل نور در محیط های داخلي و خارجي ارايه داده اند که عبارت است از کنترل نور با تنظیم زاویه ی چراغ و یا ایجاد تغییرات بنیادی در ساخت و تولید چراغ ها و منابع روشنایی. با توجه و رعایت هر یک از این روش ها تا حدود زیادی می توان مشکلات ناشی از نور را کاهش داد.
بهداشت نور باید در نورپردازی Exterior یا نورپردازی فضای خارج از ساختمان هم رعایت شود.
بهداشت نور در محیط باز بسیار اهمیت دارد. عابران پیاده، مشتریان و مخاطبان ما، باید از لحاظ بیولوژیکی و روانشناسی تاثیر خوبی بگیرند. با این روال، محیط کسب و کار ما یا فضای باز منزل و سازمان ما دلپذیرتر می شود.
یکی از مثال های جالب بهداشت نور در نورپردازی فضای سبز ، تاباندن نور قرمز برای گیاهان و درختان است. اگر کسانی که طراحی نورپردازی می کنند، با چراغ دفنی ، رنگ قرمز را به گیاهان بتابانند، عملیات فوتوسنتز آنها را دچار اختلال می کنند! فوتوسنتز گیاهان باید در روز انجام شود و هنگامی که نور با طول موج قرمز را دریافت می کنند، احساس می کنند که الآن روز است.
علم دکوراسیون و طراحی نورپردازی دو علمی هستند که به رعایت مباحث بهداشت نور و روانشناسی نور تاکید می کنند. روانشناسی نور و نورپردازی یکی از زیر شاخه های روانشناسی محیط می باشند. اگر شما از علاقه مندان به مبحث بهداشت نور هستید، احتمالا مقالاتی که برای روانشناسی نور آماده کرده ایم برایتان جذاب خواهند بود. برای مطالعه این مقالات می توانید از مقاله روانشناسی نور و روانشناسی رنگ 1 ، مطالعه را آغاز کنید.
مطالبی که احتمالا به خواندن آن علاقه دارید.
.
.
.
